ዓይነ ስውርነት በኡጋንዳ

የሉቡ ነዋሪዎች በአንድም ሆነ በሌላ ምክንያት የዓይን ብርሃናቸውን ሙሉ በሙሉ አልያም በከፊል አጥተዋል።

የዓይን ብርሃናቸውን ያጡት በአንኮሴርካ (የአንኮ በሽታ)፣ በስኳር ህመም፣ ካታራክት፣ ትራኮማ፣ በኩፍኝ ሊሆን ይችላል።

ሞሰስ እና በርካቶች ግን የዓይን ብርሃናቸውን ያጡበትን ምክንያት በአግባቡ በሕክምና ባለሙያ አልተመረመሩም።

ኤአአ በ1990 እና 2000 በምሥራቃዊ ማዩጌ የኦንኮ በሽታ (ሪቨር ብላይንድነስ) ተስፋፍቶ ነበር።

በሽታው የሚስፋፋው ጥገኛ ህዋሳቱን (ፓራሳይት) በያዘ ትል አማካኝነት ሲሆን፣ ወደ ሰው የሚዛመተው ደግሞ በፓራሳይቱ በተጠቁ ዝንቦች ንክሻ አማካኝነት ነው።

የኦንኮሰሪኪያሲስ በሽታ በቆዳ ማሳከክ እና የዓይን ብርሃንን በመቀነስ የሚታወቅ ሲሆን፣ የሚተላለፈውም በጥቁር ዝንብ አማካኝነት ነው።

እንደ ሉቡ ያሉ የሐይቅ ዳርቻ አሰፋፈሮች ደግሞ በተለየ ይጠቃሉ።

ይኹን እንጂ እኤአ በ2017 በርካታ የማኅበረሰብ ጤና ፕሮጀክቶች የበሽታውን መስፋፋት ለመግታት ብሎም ለማጥፋት ከተሠሩ በኋላ የኦንኮ በሽታ ከማዩጋ መጥፋቱ ተነግሯል።

ምንም እንኳ በሽታው ቢጠፋም የሉቡ “የዓይነ ስውራን መንደር” ግን ለህመሙ ሕያው ምስክር ሆኖ ቀርቷል።

“በምሽግ ውስጥ እንዳለ ወታደር ለመንቀሳቀስ እንዲያመቸን በሚል በጋራ አንኖራለን፤ ስለዚህ ምንም ነገር ቢፈጠር ለእኛ ለማስተባበር ቀላል ይሆንልናል” ይላል ሞሰስ።

የዓይን ሕክምና አገልግሎት እጦት

ዶ/ር ዋይስዋ ጁሊየስ የሉቡ መንደር በምትገኝ ባተር ቡካቴቤ ካውንቲ ብቸኛው ዶክተር ነው።

በማዩጌ ጤና ማዕከል በሳምንት ሁለት ቀናት ተገኝቶ ከሉቡ የሚመጡ ህሙማንን ያክማል።

በአካባቢው የሚገኙ ሰዎች የዓይን ብርሃናቸውን ለማጣታቸው አንዱ ምክንያት ድህነት እና የንጽህና አጠባበቅ ጉድለት ነው ይላል።

ነዋሪዎች ዓይናቸውን ሲታመሙ ከዘመናዊ ይልቅ ባሕላዊ ሕክምናዎችን ማስቀደማቸውም ቀላል የማይባል አስተዋጽኦ አድርጓል።

ዶ/ር ጁሊየስ እነዚህ ባሕላዊ እምነቶች ሰዎች ወደ ዘመናዊ ሕክምና እንዳይመጡ ያደረገ ሲሆን፣ በሚመጡበትም ወቅት በሽታው ከፍተኛ ጉዳት ካደረሰ በኋላ ስለሚሆን ዘላቂ ጉዳት ይዘው ይቀራሉ ሲል ያብራራል።

“መንግሥት በየወረዳዎች የዓይን ሐኪሞችን ቁጥር ቢጨምር የተሻለ መሥራት ይቻላል ብዬ አምናለሁ” ሲል ያክላል።

ዶ/ር አልፍሬድ ሙባንጊዚ በኡጋንዳ ጤና ሚኒስቴር ውስጥ የትሮፒካል በሽታዎች ባለሙያ ናቸው።

እንደ እርሳቸው ገለጻ ከሆነ መንግሥት ሕክምና የሚያጠኑ ተማሪዎች በዓይን ሕክምና ስፔሻላይዝ እንዲያደርጉ ድጎማ እያደረገ ነው።

“ዶክተሮችን እያሰለጠንን ነው። መንግሥት በዓይን ሕክምና ስፔሻላይዝ እንዲያደርጉ የተለያዩ ድጎማዎችን እያደረገ ነው” ይላሉ።