የኢትዮጵያ ሥነ ሕዝብና ጤና ጥናት እአአ በ2016 ባወጣው የዳሰሳ ጥናት መሠረት፣ 25% የሚሆኑ ሴቶች ምን ዓይነት ግርዛት እንደተፈጸመባቸው አያውቁም።

ይህንን ከግምት ውስጥ በማስገባትም ሱዓድ “በምን ዓይነት ሁኔታ፣ በማን፣ እንዴት ዓይነት ግርዛት ተፈጸመ የሚሉት መረጃዎች ትርጉም አልባ ናቸው። የሴት ልጅ ብልት አካልን መቁረጥ ወይም መስፋት በሐኪምም ተደረገ በተለምዶ፣ በሴቶች ላይ የሚያደርሰውን ሕመም አይለውጠውም” ስትል ታስረዳለች።

“የትኛውም ዓይነት ግርዛት ተቀባይነት የለውም። ሊኖረውም አይገባም” የምትለው ሀሊፈት፣ ከፍተኛ የደም መፍሰስ፣ ኢንፌክሽን፣ ከወሊድ ጋር ለሚያያዝ ችግር መጋለጥና ሕይወትን ማጣትም የሚያስከትል መሆኑን ትናገራለች።

“ሕጋዊ ግርዛት’’ የሚባል አለ?

የዑለማዎች ምክር ቤት ውሳኔ በማያሻማ ሁኔታ ወንጀል የሆነን ተግባር ለማባበልና ግማሽ ሕጋዊነትን ለመስጠት የሞከረ እንደሚመስል ያነጋገርናቸው ባለሙያዎች ያስረዳሉ።

ኪያ እንደምትለው፣ የሴት ልጅ ግርዛትን በሚደግፉና በሚቃወሙ ዑለማዎች መካከል ከተፈጠረው የሐሳብ ልዩነት በመነሳት ምናልባት “መሀል ላይ ያለውን መንገድ ለማምጣት” በሚል “በሕክምና ባለሙያ” ይደረግ የሚለው ተነስቶ ሊሆን ይችላል።

ሆኖም ግን የሴት ልጅ ግርዛት “የሚያስከትለውን ዘላቂ ጉዳት ማስቆም አይቻልም” ትላለች።

አያይዛም “ድርጊቱ የሚፈጸመው ሕጻናት ላይ መሆኑ የከፋ ያደርገዋል። ሴት ልጅን ዕድሜዋን በሙላ የሚከተላት ጉዳት ነው። በማንም ቢፈጸም የሰብአዊ መብት ጥሰት ነው” ስትል ታስረዳለች።

በሌላ በኩል ደግሞ የሕክምና ባለሙያዎችን “በሴት ልጅ ግርዛት እንዲሳተፉ የሚያደርግና ሕጋዊ መልክ የሚሰጥ” ስለሆነ የጤና ሚኒስትር ካወጣው ሕግና መመሪያ አንጻር ምላሽ መስጠት እንዳለበት ኪያ ታሳስባለች።

የሴት ልጅ ግርዛትን ማውገዝ

በአገር አቀፍ ደረጃ ግርዛትን ለማስወገድ የሚደረጉ ንቅናቄዎች ታሳቢ ከሚያደርጓቸው አካላት መካከል የሃይማኖት ተቋማት ተጠቃሽ ናቸው።

የሃይማኖት ተቋማት በማኅበረሰቡ ዘንድ ካላቸው ተደማጭነትና ተቀባይነት አንጻር መልዕክት ሲያስተላልፉ ማኅበረሰቡ ድርጊቱን መፈጸም “አስፈላጊ ነው” ብሎ እንደሚወስድ ኪያ ትናገራለች።

ድርጊቱን አለመፈጸም “እንደ ነውርና እንደ ኀጥአትም ጭምር እንደሚቆጠር” ሱዓት ትገልጻለች። ሀሊፈትም “ጎጂ ድርጊቶች በሃይማኖት ተደግፈው እንዲቀጥሉ” ያደርጋል ስትል ታስረዳለች።

በዑለማዎች መካከል የሐሳብ ልዩነት እያለ የሴት ልጅ ግርዛትን የሚያወግዝ መግለጫ ለምን አልወጣም? በሚል የተጠየቁት ሼኽ ሙሐመድ ዘይን ዘሕረዲን በበኩላቸው “ግርዛት ይቅር የሚል መልዕክት ማስተላለፍ አልቻልንም። አንችልምም። ትልቁ አስተማሪ ይቅር አላሉም። ከተደረገ ጥንቃቄ ይደረግ ነው ያሉት። እኛም ያንን ነው የደገምነው” ሲሉ ሃይማኖታዊ መከራከሪያ አቅርበዋል።

ይህን ሃይማኖታዊ መከራከሪያ የኢስላሚክ ሕግ መምህርቷ ሀሊፈት አትቀበለውም። “የሴት ልጅ ግርዛት በእስልምና ግዴታ አይደለም። በቁርዓን እና በሱና ላይ ምንም ዓይነት ማስረጃ የለውም” ትላለች።

ከዚህ በተቃራኒው የሚነሳው ሃይማኖታዊ መከራከሪያ መነሻ ያደረገው “ደካማ ወይም ልል (በአረብኛ ደኢፍ) ሐዲስን በመጥቀስ ነው” ስትልም ታክላለች።

ይህንንም “ጠንካራ መሠረት የሌለው፣ የሴቷን ሰብአዊ መብትና እስላማዊ መብትም የሚጥስ፣ ከቁርዓን እና ከሱና ጋር የሚጣረስ” በማለት ትገልጸዋለች።

የዑለማዎች ምክር ቤት ትክክለኛ አቋም የቱ ነው?

የኢትዮጵያ ዑለማዎች ጽሕፈት ቤት ኃላፊና የዓቢይ ፈትዋ ኮሚቴ አባል ሼኽ ሙሐመድ ዘይን ዘሕረዲን፣ “ሴት ልጅ ለምን ትገረዛለች ብሎ የሚያወግዝ መረጃ የለም። ብትገረዝ ከፈጣሪ ዘንድ ትልቅ ምንዳ አላት የሚልም ማስረጃ የለም” ሲሉ ያስረዳሉ።

በእሳቸው ማብራሪያ መሠረት ሴት ልጅ “ካልተገረዘች ወንጀል አለባት። በፈጣሪ ዘንድ ጀነት ትከለከላለች። ገሃነም ትወረወራለች የሚል በቁርዓንም በሐዲስም የለም” ነገር ግን “ግርዛትን የሚያወግዝም መረጃ” የለም በማለት ይከራከራሉ።

የሴት ልጅ ግርዛትን “ግዴታ ነው” ያሉ ዑለማዎች “ማስረጃቸው ጠንካራ አልነበረም” ቢሉም፣ “ነብዩ መሐመድ በአካባቢያቸው ሴት ልጆችን የምትገርዝ ሴትን፣ ሥራዋ ይሄ ከሆነ ጥሯት አሉና፣ ገርዢ ብለው ትዕዛዝ አልሰጧትም። ከገረዝሽ አደራሽን ከሥር ዝቅ ያለ ሳይሆን የሽታ ያህል ጫፉን ብቻ ንኪ (በአረብኛ አሺሚሃ) አሏት” ሲሉ ሃይማኖታዊ መከራከሪያቸውን ያቀርባሉ።

ይህንን መነሻ አድርገው “መገረዝ ካለበት ጥንቃቄ ያስፈልገዋል” በሚል ይከራከራሉ።

ሀሊፈት ከዚህ በተቃራኒው እንደ ማስረጃ የተጠቀሰው ሐዲስ “ደካማ ወይም ልል” የሚባል እንደሆነ በመጥቀስ፣ “የሴት ልጅ ወሲባዊ ደስታ የማግኘት መብት በቁርዓን እና በሱና ላይ የተቀመጠ ነው። ይሄንን የሚጻረር ነው። በቁርዓን እና በሐዲስ ላይ የሰው ልጅ ላይ ምንም ዓይነት ጉዳት አለመፈጸም፣ አላህ የሰጠውን አካላዊ ቁመና አለመቀየር ተቀምጧል። የሴት ልጅ ግርዛት እነዚህንም ይጥሳል” ትላለች።

ሱዓድም ከሀሊፈት ጋር ትስማማለች። “በዓለም ላይ ያሉ ዑለማዎች የሴት ልጅ ግርዛት እስላማዊ የሃይማኖት መሠረት የሌለው መሆኑን በተደጋጋሚ ገልጸዋል” ትላለች።

እንደ ማስረጃ የምትጠቅሰውም፣ እአአ በ2006 ታርጌት በተባለው የሰብአዊ መብት ተሟጋች እና በPro Islamic Affairs Against FGM በአል አዝሀር ዩኒቨርስቲ የተዘጋጀውን ዓለም አቀፍ ኮንፍረንስ ነው።

“ከኢትዮጵያ ሼኽ መሐመድ ደረሳ ተገኝተዋል። የተስተጋባው ሐሳብ የሴት ልጅ ግርዛትን የሚከለክል ነው” ስትል ትገልጻለች።

በዓለም ጥንታዊ ከሆኑ ዩኒቨርስቲዎች አንዱ በሆነው የግብፁ አል አዝሀር ዩኒቨርስቲ እና 57 አባል አገራት ባሉት Organization of Islamic Cooperation ግርዛት ተቀባይነት የሌለው እንደሆነ ብይን ተሰጥቷል።

ሀሊፈት እንደምትለው “ጠንካራ ወይም አስተማማኝ ማስረጃ የሌለውና ልል ሐዲስ ላይ ተመሥርቶ ሃይማኖት ከባህል ጎን ለጎን የተተረጎመ ነው”።

አያይዛም የሴት ልጅ ግርዛትን በተመለከተ “ግልጽ የሆነ ዓለም አቀፍ ስምምነት ያለው ሱና ወይም ሐዲስ አለመኖሩ ችግር ያለበት ነው ተብሎ እንዲከለከል አድርጎታል” ስትል ታስረዳለች።

በዑለማዎች ጉባዔ ላይ በወጣው መግለጫ በቁጥር 12 ላይ “ኢ-ሰብአዊ ድርጊት ተብሎ የተቀመጠውም ለዚያ ነው” ትላለች።

ሼኽ ሙሐመድ ዘይን ዘሕረዲን ከዚህ የተለየ ሐሳብ አላቸው።

የተላለፈው ውሳኔ “ለመጀመሪያ ጊዜ በድፍረት የወጣ፣ የሴት ልጅ ግርዛትን ከግዴታነት ወደ ቢደረግም ባይደረግም ችግር የለውም ወደማለት የመጣ፣ በጣም ጠንካራ አቋም ያለው ፈትዋ ነው ብለን ነው የምናስበው” ሲሉ ይገልጹታል።

“አብዛኛው ማኅበረሰብ ግርዛትን እየተወ ነው የመጣው” ያሉት ሼኽ ሙሐመድ ዘይን ዘሕረዲን፣ “እኛም ወደ መገፋፋቱ መሄድ ነው የጀመርነው። ቀስ በቀስ ይቀራል ብለን ነው የምናምነው” በማለት ገልጸዋል።

አሁን ላይ የሴት ልጅ ግርዛትን ይሁንታ የሚሰጥ ውሳኔ ማስተላለፍና በውሳኔው የሴቶችን ዕይታ አለማካተትን በተመለከተ ላቀረብንላቸው ጥያቄ፣ “ፈትዋው እዚህ መድረሱ ጥሩ ነገር ነው። ከዚህ በኋላ ቢተው ለምን ተዋችሁ? ብሎ የሚያወግዝ የለ” የሚል ምላሽ ሰጥተዋል።

“የሴቶችን ሰውነት መቆጣጠር”

ሀሊፈት፣ ሱዓድ እና ኪያ ግን የወጣው መግለጫ አሁናዊ አደጋ የደቀነ እንደሆነ ይስማሙበታል። ሰብአዊ መብትና ሕግን የሚጥስ እንዲሁም የሴት ልጅ ግርዛትን “ሃይማኖታዊ ወይም ተቋማዊ ይሁንታ” የሚሰጥ እንደሆነ ያሰምሩበታል።

እስካሁን ድረስ በመንግሥት ተቋማት በኩል በይፋ የተባለ ነገር ባይኖርም፣ በመንግሥት አካለት፣ በሲቪክ ማኅበራትና በሌሎችም ግርዛትን ለማስወገድ በሚሠሩ ድርጅቶች በኩል ምላሽ እንዲሰጥ ይጠይቃሉ።

“የሴቶችን ሰውነት ለመቆጣጠር መሞከር ነው። የሚያሳዝነው ያለውን ባህላዊ ልምድ ለማስቀጠልና ለአባታዊ ሥርዓት [ፓትሪያርኪ] ተብሎ እስከየትኛው ጥግ ድረስ እንደሚኬድ ነው የሚያሳየው” ትላለች ሀሊፈት።

የፍትሕ ሚኒስትርና የሴቶችና ማኅበራዊ ሚኒስትር እንዲሁም ሙስሊሙ ማኅበሰረብ ውሳኔውን በግልጽ ማውገዝ አለበት” የምትለው ሀሊፈት፣ የወጣው መግለጫ “እንደ መደበኛ ታይቶ ዝም ከተባለ ከዚህ የባሰ ነገር ያስከትላል” ስትል ታሳስባለች።

ኪያ እንደምትለው፣ የሴቶችን ሕጋዊ መብትና እኩልነት ከመግፈፍም ባሻገር “አካላቸውና ፍላጎቶታቸውን ለመቆጣጠርና በራስ ላይ የመወሰን ውክልናን” መንጠቅ ነው።

“ሴት ማንም ሊያዝበት በማይችለው በተፈጥሯዊ አካሏ በራሷ እንኳን እንዳታዝ የማድረግ የአባታዊ ሥርዓት ቅጥያ ነው” ስትል ታክላለች።

ሱዓድ በበኩሏ፣ ይህ “የሴቶችን ሰውነት ለመቆጣጠር መሞከር ነው። አባታዊ ሥርዓትን ለማስቀጠል እስከየትኛው ጥግ ድረስ እንደሚኬድ ነው የሚያሳየው” ትላለች።

በዚህ ውሳኔ የሚስተጋባው “የሃይማኖት ግዴታን ማስፈጸም” ሳይሆን “የሴቶችን ሰውነት መቆጣጠር” ብቻ ነው ስትል ውሳኔውን በብርቱ ትነቅፋለች።

በድህረ ገጻችን ኢትዮ አማዞን በመግባት የሚፈልጉትን እቃ ማዘዝ  ብቻ  ሳይሆን የርስዎንም እቃዎች መሸጥ እንደሚችሉ ስናሳውቅዎት በደስታ ነው ። ለማስታወቂያ ወይንም ለመግቢያ ምንም ክፍያ አይጠበቅብዎትም፤  ለተጨማሪ መረጃ   ድህረ ገጻችንን ይጎብኙ። https://ethio-amazon.com/

ለበለጠ መረጃ ሊንኩን በመንካት የቴሌግራም ግሩፓችንን ይቀላቀሉ!https://t.me/ethioamazon

ምንጭ ( ቢቢሲ ዜና )